Электронлă вулавăш

Кайран вара утаман

Халăх шавне шăплатса

Хучĕ çапла каласа:

 

— «Ĕмĕртенпе Мăн Шутран

Усă курнă Шурпала,

Анчах кăçалхи çура

Шурне мар, пур Çавала

Туртса илчĕ хай Урха.

Ĕнтĕ, паллах, шур шел мар,

Улăх калла таврăнсан.

 

Пуп Йăван йĕтĕм этем,

Анчах ăна итлесен,

Пĕр вун çын тĕне кĕрсен

Усси те пулмалла, тен?

Çавăнпа ман аслă ул

Уçать ялшăн тепĕр çул;

Вырăс тĕнне кĕрес, тет,

Шура парне парас, тет.

 

Килĕшетри, тăвансем,

Кунта килнĕ ял-йышсем?»

— «Килĕшмесĕр кунпала,

Мĕншĕн юна тăкмалла?..»

— «Ак та йĕкĕт Актупай,

Ăсĕ-тăнĕ пит нумай»…

— «Пулăшатпăр эпир те…»

— «Улăх калла килет те…»

Тесе халăх савăнать,

Çын суйлама тытăнать…

 

Ĕçе тума тытăнсан

Вĕçне тухма пĕлмелле,

Çавăнпа та утаман

Ĕçе тăвать хĕрӳлле.

 

Актупайпа тăхăр çын,

Вăй питтинчи вун арçын,

Шупашкара каçхинех

Вĕçтерчĕçĕ тӳп-тӳрех.

 

Нумай парне: хаклă чул,

Ылтăн-кĕмĕл — паха мул,

Тĕртсе тунă кĕççесем,

Мерченсемпе ахахсем, —

 

Архимантрит аркине

Тăкрĕç çитсе парнене;

Воевотă патне те

Çитерчĕçĕ темĕн те.

 

Тепĕр кунне кăнтăрла

Мăнастирте вырăсла

Тĕне кĕрсе ят илчĕç —

Улăхсене тавăрчĕç.

 

Урха ĕçе пĕличчен

Капансене турттарма

Воевотă патĕнчен

Хакла ӳкрĕ хут тума.

 

Çапах ăсла Актупай

Ватă тĕнрен улмăшса

Турĕ-турех хăйне май

Çичĕ ялшăн тăрăшса.

XII. Элек

Чаплă та паллă вуник ял хушшинче

Сившури Урхан сарлака килкарти;

Туссем, пĕлĕшсем — нумай ял тенинче,

Сарăлнă йĕри-тавра ун ăратти.

 

Нумайĕш Урхан ячĕпе ыр курать,

Юрлă çынсене май килсен пусмăрлать,

Çавăнпа та Урхана ылхан сунакан

Сахал мар вăрттăн тарăхса пурнакан.

 

Çапах та ун ĕçки, çăкри тивлетне

Темĕн чухлĕ çын савса ырлать ун ятне

Е инкек пулсан, е Урхашăн тăкак, —

Хатĕр хĕрхенме тусĕсем туххăмрах.

 

Е кам та пулсан ун ятне хур тусан,

Е пусмăрласа хурах пусас пулсан —

Урхашăн хатĕр хута кĕме ăратти

Тата ĕçкĕшĕн пуç яракан ял йытти.

Кăçал Урханăн килкарти варринче

Юманĕ шулçă тăкнă юпа уйăхччен.

Куншĕн Мулентей — шăпăрăç — тухатмăш

Пĕр ир пычĕ те тупса пачĕ тĕшмĕш:

 

— «Ырра мар, Урха, çаралчĕ ват юман;

Асту: алпастă — çĕрле çӳрен тăшман —

Пуçу çине ярĕ сасартăк инкек,

Хыр кутне парне пар-ха эп каланă пек».

— «Э, çав ват супнă, мĕскер лекĕртетен!

Кирлĕ мар çĕртен чуна шиклентерен!

Эпĕ арăмпа йĕркене пĕлмен-и?

Пӳлĕхе парне вăхăтра кӳмен-и?

Пурнатпăр халĕ — Пӳлĕх турра шĕкĕр —

Чуна савăнтарма пĕве çитет хĕр».

 

— «Хĕр чăнах та чипер — йăлтăркка ахах,

Хĕрĕн савăнăçĕ ӳснĕ чухне анчах;

Ӳссе пĕве çитсен унăн качча каясси.

Ашшамĕш кăмăлне куççӳлĕпе хуçаççи.

Асту, ырă Урха, хĕрӳ çитнĕ пĕве,

Тăнĕ-пуçне çавăрĕ юрату чĕрере».

 

— «Манăн хĕр тăнлă, арăш-пирĕш мар,

Çынсен хĕрĕсем пек тухса каяс çук.

Вăрă-хурахран пире сыхлать Пихампар,

Тата йыттăмсем те патне ярас çук».

 

Çапла Мулентейпе Урха калаçать,

Çапах та шикленсе юмана пăхкалать.

Çав вăхăтрах юман урлă карклатса

Вĕçсе кайрĕ çăхан хăратса.

 

— «Ах, пĕсмилле, ан пăрах!»

Терĕç иккĕш харăсах,

Унтан кĕчĕç пӳртелле

Пичке тĕпне тĕплеме.

 

Мулентее Унерпи

Хисеплемест пулин те

Йăпăлтатать чĕлхипе,

Хăна тăвать сăрипе.

 

Чĕкеç ăна юратмасть,

Вăл пырсассăн курăнмасть.

 

Ак паян та Унерпи

Сăра ăсрĕ тирĕкпе,

Мулентее чыс туса

Курка пачĕ тав туса.

Чĕкеç кĕчĕ пӳлĕме

Кĕпе умĕ тĕрлеме.

 

Урха пукан хуçмалла

Ларать хуçа-улпутла;

Мулентейĕ килленсе

Сарă сăра куркине

Ĕçсе ярать тĕппипе,

Шаккать пуçĕн тӳпине.

 

Шăкăртатса халапра

Хăйсен чунне саваççĕ,

Малаллахи пурнăçра

Ыр курасса шанаççĕ:

Çулла утă çулнине

Асăнаççĕ тупăшне…

 

Çапла ларнă вăхăтра

Сас илтĕнчĕ пăлтăрта:

Пӳрт алăкне яр уçса,

Кĕрет вăр-вар васкаса.

Ăсран кайнă этем пек

Çӳлтикасри Патирек.

 

Унерпийĕ вăраххăн:

«Килех» теет «вăртаххăм!»

Урха лартать малалла,

Курка парать тав туса,

Ĕçет хăна тунсăхла

Тавăççана асăнса.

 

Анчах пĕр-ик куркаранах:

— «Çитет» — тесе тав тăвать,

Халалласа Урхана

Куркине вăл тавăрать,

Именерех, васкарах

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн