Электронлă вулавăш

 

— Каяр-ха каялла, вăрман юсĕсем!

Пуçусем пур чухне пирĕн çĕр-шывран.

Е юлăр та пулăр илтмен-курмансем,

Унсăрăн пĕтĕç пуçусем чăвашран.

 

Матруссенĕн май сахал,

Икĕ аякки-тавайкки:

Чăваш çилли пит усал,

Улпут — шуйтан мăйраки:

Пĕрре тĕкет — шăтарать,

Пырша-парша кăларать…

 

Çапах Шуртан сăмахне

Итлемесен юрамасть,

Шартлантарсан хал пулмасть:

Курнине те курман пул!

Тĕл пулсан та парăнса юл!

 

Çапла Çавал хĕрринче

Патша тарçи-тĕрçисем,

Сĕм вăрмансен сыхĕнче

Пĕр май шиклĕ сехрисем.

Хăнт! та тумасть авалтан

Матруссенчен Мăн Шуртан.

 

Ак паян юманлăх ашĕнче,

Çавалăн сылтăм сăртлă енче,

Ентимĕр чĕнтерет халăха

Урха пусмăрланă тăлăха.

 

Шуртан та, Шуршăл та, Макаç та,

Тутар касси те ярать çынсене —

Ĕçре пиçсе çитнĕ чăвашсене

Пурмиссăр пухнă халăх пуххине.

 

Сисменнийĕ пымасăр юлсан та

Питĕ нумай пухăнчĕç вăрманта,

Упа çырми пуçĕнчи ĕшнере,

Матруссем курман — илтмен те…

 

Тăнлантараççĕ курнисем çинчен

Ентимĕрĕн çынĕсем халăх варринче:

Тумтиррисем таса, куçĕсем вичкĕн,

Сăмаххисем итлекеншĕн вĕçкĕн.

 

Анчах чĕресене тивеççĕ пит вирлĕ,

Тăн-пуçсене çавăраççĕ пуçхирлĕ,

Нумайĕшĕн кăмăлĕсене каяççĕ,

Çĕклентерсе хаваслатса яраççĕ:

 

— Тĕл пултăмăр çынсем, пит маттур хусахсем,

Никамран та хăраман вичкĕн этемсем:

Хĕç-пăшал, пур тупă, пит нумай хатĕр-матĕр,

Майра патша-çарĕпе кĕрешмешкĕн хатĕр.

 

Вĕсем ак мĕн калаççĕ,

Мĕнле ĕмĕт сунаççĕ:

— «Хура халăх çĕршывшăн,

Ирĕклĕ усă курасшăн,

Пĕрле харăс кар тăрсан,

Пире пĕрмай пулăшсан —

Улпутсене пĕтĕмпех шăлăпăр,

Пупсене те хĕрхенсе тăмăпăр.

Вара çĕре халăха

Тавăрăпăр каялла.

Çĕршыв çинчи пурлăха

Хырăçсăр усă курмалла

Туса шалтах пăрахас!

Пурăнасса пурăнас

Ирĕк вĕçен кайăкла:

Пĕре вăйлă çапăçас

Тăшмансемпе паттăрла, —

Çавăнпа та пур çĕрте

Хатĕр пулăр хирĕçме,

Пирĕнпеле пĕтĕçме,

Майра çарпе çапăçма, —

Пур халăхпа кăр тăма!»

Акă мĕнле сăмахсем

Илтсе килне уртасем.

Çавăнпа та халапсем

Итлемешкĕн вĕçкĕн пек,

Çавăнпа та хастарсем

Пулассинчен иртнĕ пек..

 

Урта çынни пур те пур,

Анчах çук-ха утаман;

Унтан килнĕ сăмах пур:

«Вăл хăй килсе çитмесĕр,

Пур йĕркене кӳмесĕр —

Пуху уçма каламан».

Килĕнче çав вăхăтра

Ак мĕн пулнă Шуртанта.

 

Ентимĕрпе аслă улĕ Актупай

Еркинее ӳкĕтленĕ пит нумай:

— «Мĕне курса ут çултартăн Урхана

Хамăр патри Çавал çинчи улăха?

 

— «Нумай халăх пĕрле тапса килчĕ, — тетĕн,

Çитменнине пурмис Урхан тусĕ», тетен.

 

Пĕлетпĕр — пурмисра пур ултав,

Анчах лăпчăнмашкăн çук сăлтав.

Мĕншĕн ялсем тăрăх каймарăн?

Халăх пухса хирĕçмешкĕн тухмарăн?

Урхапала урса кайса вăрçас чух,

Йĕри таври ялти çынна пухас чух, —

Шăла йĕрсе хĕрĕпеле пуплесе

Ирттернĕ, тет, эсĕ юратăва тимлесе!..»

 

Ку сăмахсем Еркинее чĕререн

Çĕçе пекех чикеççĕ-çке йӳçĕрен.

«Атте — утаман, тата, аслă пиччей,

Ӳкĕтлĕр мана темĕн чухлĕ, темĕнччен,

Анчах ан асăнăр хур туса

Ман паллашнă, ман юратнă хĕр туса!

 

Урха утă çулнă та,

Анчах илсе кайман-ха.

Улăх сирĕн алăрта,

Ута кӳртĕр сырлăха.

Манпа пуплес вырăнне

Часрах васкар ĕшнене:

Халăх чунĕ кăçалхи çу тăвăннă,

Ахăр, çавнăпа пит нумайăн пухăннă».

 

— «Юрать ку сăмахшăн, ермĕхленнĕ Еркиней,

Утă улăхра юлни — пур халăхшăн чăн телей,

Атăр, ачамсем, халăх умне тăрăпăр,

Хура халăхпа пĕрле калла улăх таврăпăр».

 

Еркинее çапла вара каçарчĕç,

Ӳкĕтлеме Урха хĕрĕшĕн чарăнчĕç.

 

Унтан ывăлĕсемпе утаман

Утсем çине утланчĕç те Шуртантан

Тухса вĕçрĕç Çавал урлă кĕперпе

Халăх пухăннă юманлăхри ĕшнене.

Утаман йĕпкĕн хура лашапа

Вĕçсе пырать висĕ улĕ умĕнче:

Сулахайри хĕçĕ умри пăшалпа

Пит хаяррăн курăнаççĕ çумĕнче…

 

Çапах та, ĕшнене çитсе кĕнĕ-кĕменех

Мăн салампа хапăл турĕ халăх вĕсене.

Утаманпа улĕсем умри хура халăха

Вăл саламшăн тав туса, çунчĕç ырă сывлăха,

Унтан лашисем çинчен сике-сике анчĕç те,

Вăрттăн халăх пуххине ашшĕ уçса пачĕ те.

 

Ентимĕр тĕме çинче

Тăрать халăх умĕнче:

Пичĕ-куçĕ тăваткал,

Кăвак куçсем чармака,

Янах вĕçĕ сар сухал,

Тăнлав шăмми сарлака.

 

Анлă кăкăр-çурăмсем,

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн