Электронлă вулавăш

Каска пекех урисем,

Çĕре тымар янă пек,

Умра улăп тăнă пек.

Çĕр вăкăрĕн сассипе

Пухă уçать чĕлхипе:

 

— «Хура халăх, пĕртак чарнăр-ха!

Манăн пĕр-ик сăмаха итлĕр-ха!

Сире пухăннăшăн малтанах

Хĕрӳллĕ саламлă ман сăмах.

 

Çичĕ ял çыннипе эп курап,

Хастарлă пуçсене ыр сунап.

Виçĕ енче вăрман, умра типĕ вар, —

Пирĕн пухăра пурмис кирлĕ мар:

Хамăр ĕçе хамăр пуçпа шутлăпăр,

Кăçал пуснă пусмăрлăхран тухăпăр.

 

Пур-и сирĕн Çавал, пур-и аслă улăх?

Пур-и авалтан усă курнă пурлăх?

Сĕткенлĕ пурнăçа типĕтет тăшман,

Патша хӳттипе юн ĕмекен ăман, —

Ĕнтĕ Çавал улăхне кунти этем ан та пыр.

 

Шутласан — чыхăнать ман типĕ пыр,

Пăванать чунăм, касăлать чĕре,

Хутран-ситрен хуйхă пуçа пусать çĕре.

 

Чăтмалла-и, тăвансем, ку хуйхăна?

Памалла-и Урхана çулнă утăна?»

 

Ку сăмахсем халăх халне тиверсе

Çиçĕм пекех силлентерчĕç систерсе.

Куç хӳрине мăлчь туса хупса иличчен

Халăх шавĕ кĕрлес кайрĕ чĕринчен.

 

— «Чăн сăмах!!! Чăтма çук!!! Çынтан сăрам!!!

Пите кĕççе мар, çĕлес пулать сăран!

Хальччен илтмен те курман япала:

Ара, тури шуйтан çулса кайрĕ Çавала!

Каяс та тухас — капанĕсене пăсас:

Ялсене килсерен пухнă ута салтас!!!

Паянах çĕмĕрес, кĕçĕрех турттарас!

Мĕскер майра еркĕнне халăхран култарас!!!»

 

Ентимĕрĕн хĕрӳ те вирлĕ сăмах

Хура халăх хушшинче вĕртсе ячĕ вучах:

Кĕрлеççĕ халăхсем, çунаççĕ куçĕсем,

Пăтранаççĕ юнсем, вылянаççĕ чышкăсем!!!

Çапах та утаман чарать вĕрен халăха,

Аллине тăратса калать тăнлă сăмаха:

 

— «Тăвансем, тăнлăр, йĕркеллĕ пулăр,

Пур те пĕрле пĕр ăс-тăнлă пулăр.

Пухнă ута чăнахах та салатас.

Анчах никама та кӳренмелле мар тăвас.

Малтан ялсенчен пахалакан суйлас, —

Кама мĕнчуль тивĕçне ытам тăрăх пайлас.

 

Кайран вара Урха утăшăн тапăнсан,

Вăйлă воеветă ăна çарпа пулăшсан —

Çичĕ ялĕпе пĕрле çара хирĕç тухăр-и?

Вилечченех çапăçма пурте хатĕр пулăр-и?

Çак ĕç çинчен халех сӳтсе явса пăхас,

Пысăк ĕçе тума сăмах татса тухас».

 

Ку сăмахсем вучах çине шыв сапрĕç,

Çапах халăх чĕрине вĕлкĕчленме чармарĕç.

— «Килтĕрех, вăрçтăрах, çарпалах тухтăрах

Ĕнси кĕçтет пулсан — çапăçма антăрах.

Тухатпăр пĕрлешсе,

Асаттесен çĕрĕшĕн тăшманпа, тĕкĕшсе!»

 

Ку сăмахшăн Ентимĕрĕн чун тулчĕ,

Чăтаймасăр хаяр тути йăл кулчĕ.

Çав вăхăтра хĕрнĕ халăх хушшинчен

Утаманăн умне тухать типшĕм этем.

Пӳрнипеле çăвар çине кăтартса

Вăл пĕлтерет халăх çинче сăмах каласса.

 

Пĕр самантра утаман

Шава чарса шăплатать,

Вара умне тухакан

Калаçмашкăн тытăнать:

— «Хура халăх, ял-йышсем,

Пĕр-ик сăмах итлĕр-хе.

Эпĕ илтнĕ сăмахсен

Куçĕ-пуçĕ пит кĕске.

 

Çапах пĕртик шутласан,

Тен, усси пуль тăнласан?

Ĕнер çеç-хе Шемшерте

Пултăм эпĕ пĕр ĕçпе.

Унта пурнать пуп Йăван,

Хăй пăхмашкăн пĕр айван,

Анчах ăсĕ-хапăлпе

Ăша кĕрет чĕлхипе.

 

Туртса илнĕ улăха

(Вăл пит шеллет халăха).

Епле калля тавăрма —

Ăс вĕрентрĕ тавлашма.

Ун пек тусан пархатар —

Юн тăкма та кирлĕ мар!

 

— «Мĕнле? кала хăвăртрах!

Епле апла пупранах

Усă курма май пулать?»

Тесе халăх тапăрлать.

 

— «Мĕнле илтнĕ, çаплалла:

Пуплеместĕп суймалла.

Ак пуп Йăван мĕн калать,

Юмăçран та ыр сунать:

 

«Çичĕ ялĕ пухăнсан

Шупашкара Шуртантан

Çын суйласа ямалла,

Мăнастирти пуçлăха

Парне кӳртсе памалла,

Шуртан çулнă улăха

Шурне пама пулмалла.

 

Тата тĕне кĕрессе

Кăмăл кирлĕ килĕшсе, —

Вара Урха хăватне

Хăртса лартма ним те мар:

Унăн харсăр çунатне

Касĕ хăйех Шупашкар»…

Ак пуп Йăван мĕн калать,

Мĕнле ĕмĕт пахалать…

 

«Пурĕн те тĕне кĕмелле-и?

Е тĕслĕх йăлли тумалла-и?»

Тесе халăх янкăшать,

Ăсĕ-пуçĕ улăшать…

— «Çук, пурĕн те кирлĕ мар,

Ялта ятлă пурнан çеç

Умне çактăр, тет, хĕрес.

 

Хура халăх — тĕп тымар

Асаттесен йăлинчен —

Уйăрлас çук тĕнĕнчен.

Çапла тусан халăха

Çĕнме çăмăл Урхана…»

Тесе типшĕм пĕтерет,

Халăх ăсне тилмĕрет.

 

— «Апла пулсан мĕн пăхас?

Мĕскер питех хаклă шур?

Мĕнтен унăн усси пур?

Хĕресрен те ма хăрас?..»

Çапла халăх пăтранать,

Пĕрмай ăсĕ улшăнать…

 

Ку сăмахсем хыçĕнчен

Ашшĕпеле Актупай

Халăх шавĕ хушшинче

Пăшăлтатрĕçĕ самай,

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн