Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Эс халăх юнĕпе сăрланнă,

Аслă революци кунĕнче,

Ун чух мул сăнчăрĕ арканнă,

Çĕн кун çуралнă çĕр çинче.

Хĕп-хĕрлĕн варкăшса çĕклентĕн

Пит паттăр çирĕп алсенче;

Хаяр çапăçура çĕнтертĕн, —

Ялан эс вĕлкĕш мал енче!

Нева çинчен «Аврора» залп парсан,

Пуçланчĕ ирĕк çĕне самана.

Çунатланать чĕремçĕм — асăнсан,

Телейлĕ кун çĕклентерет чуна.

Çĕн пурнăçăн çулне кăтартрĕ Ленин,

Çак çул вăл—коммунизм çулĕ.

Чĕр вăй парса тăран çап-çут хĕвеллĕн

Çуталчĕ халăхсен кун-çулĕ.

Ĕлĕк асаттесем, вырăс таврашне курсан, кĕлет айĕсене тарса кĕнĕ, кистенсем хатĕрленĕ, тискер вырăссем çинчен хальхи ватăсем те час-часах каласа кăтартаççĕ. Халĕ те, ирĕк саманара, вырăссем, чăваша курсан: «Ха, чувашленок пырать», — тесе, пӳрнесемпе кăтартса мăшкăллаççĕ. Авалтан вĕреннĕскерсем, халĕ те пире пусмăрлас шухăша ирĕккĕн пăрахасшăн мар курăнать. Çĕнĕ йĕркепе вĕсем пирĕн çине чăваш тесе пăхни халиччен палăрмасть-ха. Ăçта килчĕ унта чăвашсене вырăссем «вĕлерес» тесе калаçаççĕ. Нумай пулмасть Елчĕкре (Тетĕш уесĕ) вырăс салтакĕсем виçĕ чăваша вĕлернĕ, вунпĕрĕшне амантнă. Вырăссем пирĕн чăваш нумĕрне хирĕç те нумай кăшкăрчĕç, вĕсен хаçачĕсем те пире хирĕç. Крыленко приказĕпе пирĕн чăваш пулкки тума та çук. Хусан кĕпĕрнинчи управри вырăссем «Хыпара» та укçан пулăшасшăн мар. Тин мар ĕнтĕ, вырăса авалтан пĕлетпĕр. Хура-шур нумай куртăмăр, нумайранпа вĕсенчен мăшкăл чăтатпăр. Чăвашсем, вăхăт çитет ĕнтĕ чĕлпĕрсене хамăр алла илме! Вăхăт çитет, куçсене уçас ĕнтĕ!

Кун пек кутсăр-пуçсăр саманара, пĕтĕм вырăс халăхĕ урса кайнă чух, пирĕн чăвашсен хамăр юратнă пуçлăхсенчен чăваш тӳре-шари тусан питĕ аван пулĕччĕ. Вырăс кăларнă йĕркепе мар, хамăра килĕшекен йĕркепе пурăнасчĕ. Вырăссем халь хамăр укçанах пире кирлĕ çĕре парасшăн мар пулса, пирĕн чăвашăн куланай укçине вырăс аллине ăсатас марччĕ те, хамăр пĕлнĕ пек, вырăссенчен ыйтмасăр, усăллă çĕре ярасчĕ. Чăваш пулкки тăвасчĕ. Çаплаччĕ те... анчах пирĕн вăй çук. Хальхи саманара пĕтĕм вăй укçара. Укçа пур — вăй пур, укçа çук — вăй та çук. Çавăнпа пирĕн вĕреннĕ çынсем, чăвашăн та вăй пултăр тесе, Чăваш Тĕп Хысни уçрĕç. Вăл Хысна епле укçасенчен пулассине эпир пĕлетпĕр. Чăвашра ырă çын нумай. Кăмăлпа панă укçасенчен тата ытти укçасенчен Чăваш Тĕп Хыснине тума пулать. Анчах Тĕп Хысна валли укçа тата çакă майпа тупсан, аван пулассăн туйăнать.

Малалла

Çут çанталăк сана парнеленĕ

Вут сăмах, шĕл-кăварлă чĕре.

Çутине çех тем вăл шелленĕ,

Çамрăклах эсĕ кĕнĕ çĕре.

Сăввусем сар хĕвел пек хĕрӳ,

Ĕмĕрсен тăвăлне те тӳсеççĕ.

Апла эс пирĕнпех, ма тесессĕн

Вĕсенче – сан кăварлă чĕрӳ.

1969, чӳк.

Час çырманшăн ан кӳрен.

Эсĕ асăмрах та,

Уй-хирте халь кунсерен

Эп çыру çыратăп.

Плугăм – ручка. Çĕр – тетрадь.

Çут хĕвел – сип шывĕ.

Кил курма. Тен, кин тăвать

Ылтăн хум çĕр-шывĕ?

Пуçтах ут пек пуç ухса

Пуплешсен сар пусă,

Çырăва хире тухса

Вулăн, савнă тусăм.

1969, юпа.

Кăткă – васкаса ĕçлетĕр.

Шăпчăк – юрă кĕвĕлетĕр.

Сар хĕвел çутаттăр. Йывăç ӳстĕр,

Çил тухсассăн вăл кĕрештĕр, тӳстĕр –

Çавăн пек саккунĕ çут тĕнчен.

Çавăн пек вăл пулнă ĕлĕкрен.

Çын тени ĕçре вăй хутăр,

Çĕр питне вăл сад пек тутăр,

Пурнăçа, хăй çĕр-шывне юраттăр.

Тапăнсан тăшман – çапса аркаттăр.

Çавăн пек калатчĕ асатте.

Ваттисен сăмахĕ – пирĕнте.

Маншăн халь вĕсем чĕрĕ пулсан

Асатте е атте пулмаллаччĕ.

Урампа иртнĕ чух пуç тайса

Вĕсене манăн çул памаллаччĕ.

Анчах çук халь вĕсем… Пулас çук…

Йĕрсем çеç хăйсем хыççăн хăварнă.

Тен, пĕр паттăр пуçне хунă чух

Ун ĕçне вĕçлеме эп çуралнă?

Кĕрхи çимĕç пулса татăлаççĕ

Ман çулсем. Чĕрĕк ĕмĕр хыçра.

Ачаран эп тытатăп асра,

Вилнисем ĕмĕр çамрăк юлаççĕ!

Эс тухмарăн ăна ăсатма,

Катаран, кантăкран пăхса юлтăн.

Çул çине ыр сунса савни мар,

Алă сулчĕ уйри пĕччен хурăн.

Вăл шанать пуль çаплах манмасса,

Сан чунна тепĕр яш куç ӳкерчĕ...

Шурă хурăн кăна хумханса

Çул çине кунĕн-çĕрĕн тинкерчĕ.

Эс тухмарăн ăна ăсатма,

Каялла килессе те кĕтмерĕн.

Пĕлеймерĕн иккен юратма,

Хурăн евĕр кĕтме пĕлеймерĕн.

Тăвăл тӳснĕ тĕссĕр тинĕс

Кантаратчĕ шăм-шакне.

Ун ытамĕнчи пĕр кимĕ

Çухатсаччĕ хăй çулне.

Парăса карăнтармалăх

Çил илменччĕ сывласа.

Анаслатчĕ нӳр çанталăк.

Ку вăл – тăвăл тухасса!

Çĕлен пуçлă сăр гагара,

Урмăш сасăллă чарлан.

Чĕмсĕр чулсенчен кăкарнăн

Пытанатчĕç хăвăла.

Çулран çĕтнĕ кимĕ çийĕн

Нӳрĕ сывлăша çурса

Вĕçнĕ тăвăл хыпарçийĕ,

Кĕтнĕ тинĕс урасса.

Шурă парăс карăнсассăн

Хĕрелен тухăçалла,

Çурла уйăхăн шусассăн

Çил кăтартнă çулпала,

Тăвăл çитнĕ, çил çĕкленĕ

Шурă-шурă капансем.

Чуллă çыр ванса тĕпреннĕ,

Путнă халсăр кайăксем.

Тăвăл хыпарçи çеç виçнĕ

Ик çунатăн чĕр вăйне.

Тӳпене çĕмренĕн вĕçнĕ,

Чул пек аннă хум çине.

Тинĕс чашкăрнă та йӳçнĕ

Çĕпрепе çĕнетнĕ пек.

Кимĕ парăнман, шав ишнĕ

Ишнĕ хăйĕн çулĕпех.

Тинĕсе паян пăхсассăн

Савăнмасăр чăтма çук.

Малалла

Хуларан эп яла таврăнатăп,

Сывă-и, çунат сарнă йăвам!

Куç тулли илемпе савăнатăп,

Аннеме те çитсе ыталам.

Пит çинче йăлтăртатрĕ куççулĕ,

Яланхи пек пуçлать хыпăнма.

Сар сĕтелĕ çинче мĕн çук пулĕ,

Шур кулач, çăмарта, çу-хăйма…

Ĕмĕте ун чухласчĕ, сисесчĕ,

Кирлĕ мар мана чей пĕрчĕлли,

Шур кулачă вырне ман çиесчĕ

Уйранпа хура çăкăр чĕлли!

22.07.1968.